Có người thoáng hỏi:
– Sao tôi uống sen này không có cảm giác như đứng trước một hồ sen như một nhà báo nào đó từng nói?
Về tôi thoáng nghĩ:
– Đã bao giờ anh biết mình đang đứng trước một hồ sen chưa?
Sen ở đâu cũng ngát cũng đẹp, tôi thấy vậy. Ngắm mọi người múa hát bên hồ sen Thúy Hồ, Côn Minh khoan khoái thú vị. Ôm bó hoa sen hồ Tây sao mà dịu dàng gắn bó đến thế! Đứng dưới mưa ngắm bông sen trong chùa Từ Hiếu cảm nhận trọn vẹn sự trầm mặc đâu đây, vẫn thoang thoảng man mác. Chạm vào cánh sen thơm hồng tháp Mười như cảm thấy sự tươi mới, thanh tân.
Hoa sen không phải ngẫu nhiên trở thành loài hoa biểu tượng thấm đẫm triết lý Phật giáo. Từ sự vươn mình kiên nhẫn trong hoàn cảnh bùn lày khó khăn, nở bung những cánh hoa sắc hồng tươi thắm, thanh khiết lan tỏa vẻ đẹp tinh khôi, thanh tịnh khiến mọi loài trở nên hiền hòa tĩnh lặng. Lẽ vậy, nhiều người yêu sen, mến sen, ngắm sen mãi hoài không chán, thế nên người xưa tìm cách lưu lại vẻ đẹp thuần khiết của sen sâu vào trong cánh trà hòa quyện vô cùng tinh tế. Gửi hương hoa tự nhiên vào trà đã khó, mất từ 4-5 ngày qua 2 lần sấy ướp mới xong, nhưng ướp sen thì kỳ công gấp bội phần, tỉ mỉ nhẫn nại suốt 6-8 lần tuần hoàn nào xếp bông, tách gạo, gói lá giữ hương, rải ướp, tách gạo – trà, sấy khô trải dài gần một tháng mới hoàn thành trọn vẹn mẻ trà. Nên uống trà sen, bạn có thể có cảm tình hay không không quan trọng. Để cảm được, bạn cần thấy được tự tính của sen, vẻ đẹp của sen, sự bất biến của sen.
Những sáng ngày hè năm nào, tôi đi từ Trương Định lên hồ Tây, ngồi nhặt gạo sen miệt mài bên hồ, nhiệt tình quá được chú chủ hồ tặng luôn 2 bông sen ngậm trà Thái Nguyên. Về nhà vui quá, tối uống vội luôn.
Sau này, lác đác một vài buổi, tinh khôi tôi về Hà Nội, cùng người bạn già đã ướp trà sen gần trọn một đời người, mỗi người đạp chiếc xe quanh hồ Tây quen thuộc. Và chúng tôi ngồi bên hồ hồi lâu, mang theo ấm sen ủ ấm trong giỏ mây kiểu xưa ra từ từ uống từng chén trà, ngắm đầm sen xa gần. Có đêm đông, ngồi trên tấm phản gỗ nhỏ, nhớ quá làm một ấm trà sen nhỏ, trọn một buổi tối mà sao hương vẫn còn lẩn khuất, vị ngọt thanh dần chẳng mất đi đâu được. Trăng lấp ló qua cánh cửa sổ mở khẽ có lẽ đang mỉm cười với chúng tôi.
Mùng 1 Tết Sài Gòn sao im lặng lạ vậy! Đâu còn còi xe hối nhau giữa phố phường, chỉ còn lại lá xào xạc rơi rơi trên thềm. Tự nhiên tôi muốn uống trà Cúc, hương vị cúc không chứa nhiều lớp lang phức tạp mà rất thanh nhẹ khiến tôi thư thái, dịu dàng. Rồi ngay sau trà Cúc, tôi biết mình muốn uống trà sen. Và sau đó là lớp hương thanh – sâu chạm tận sau đỉnh đầu man mát lan tỏa. Hài hòa và ngọt ngào rất đỗi tĩnh lặng. Nó khiến tôi thấy tự do, yên tĩnh, không còn ràng buộc bởi suy nghĩ thoáng qua bất chợt nào đó. Suốt Tết năm nay, tôi chỉ quanh đi quẩn lại 2 món trà này mà thôi.
Xưa nay, các cụ thường uống sen ướp khô, lúc nào cũng tiện vả lại hương vị thơm sâu sắc giữ qua nhiều tuần trà. Song nếu vào mùa sen nở, có thể trải nghiệm sự khác biệt thú vị là trà sen bông tươi ( nhiều người gọi là sen sổi) lấy một ít trà bỏ vào trong bông hoa chúm chím, quấn lại bằng lá sen để trà ngấm dần hương sen tự nhiên, thật là lý tưởng và thi vị nếu như được uống ấm trà này ngay bên hồ sáng sớm hay lúc trăng thanh gió mát. Tôi thì không ưng cách gọi “sen sổi” lắm vì nó chỉ thể hiện tính sổi khi sản lượng hóa hàng loạt bằng cách ướp trà vào bông để trữ đông nhiều tháng ngày. Da thịt có thể đông cứng, chứ hương thơm đâu thể cầm nắm mà cố định lại. Một khi rã đông, cánh hoa héo úa, nhợt nhạt, rụng rời theo từng sợi trà nhả ra, tinh thể đá tan chảy trôi luôn chút hương ít ỏi còn sót lại. Ôi thôi, thanh tân nay còn đâu ! Chỉ còn một cô gái mặc yếm đỏ, da trắng ngần, tóc đen dài chấm thắt lưng đổ về phía trước … chết trôi sông!
Ở Sài Gòn, muốn tận hưởng cảm giác từ lúc bỏ trà vào hoa tới khi nhấp chén trà cuối trong khung trời Tây Hồ quả không đơn giản. Chẳng thể lãng mạn như trong thi văn Nguyễn Tuân từng viết thì đành lách cách uống sen bông tươi ngắm hồ trong tâm tưởng vậy. Thế là tháng 7, tôi chọn nền trà xanh cổ thụ vụ xuân Phìn Hồ, Hà Giang, thử hai mẻ trà một đầu tháng và một cuối tháng khi sen vẫn đương thời chín muồi dày hương. Mẻ đầu ướp đệm trà qua lớp cánh sen non bên trong làm tăng độ ẩm đồng thời trà cũng ngấm hương sâu hơn, sau đó mới dùng trà này vào bông sen tươi cuộn lá sen. Mẻ sau ướp trực tiếp trà khô cộng thêm chút gạo khô vào trong bông sen tươi rồi cuộn lại. Cứ thế 2 mẻ trà bay thẳng vào Sài Gòn cất ngăn mát tà tà uống dần trong vòng 2 tuần. Tùy vào độ ẩm, dày hương, mới ướp hay trữ mát lâu hơn mà hương vị biến đổi từ ngọt thanh của quả na ( mãng cầu xiêm) tới thơm mát chua thanh của vỏ chanh vàng. Cá nhân tôi thích mẻ đầu hơn, uống sau khi ướp 3-4 ngày trà hút hương đủ lâu, vì sự phối ngẫu phù hợp ăn ý giữa độ ẩm vừa phải (đủ ko gây mốc, ướt) làm trung hòa giảm độ chát tự nhiên của trà xanh thậm chí vị trở nên ngọt hơn, đồng thời hương sen rất thú vị ở chỗ nó cực khó ăn hương song ngấm là ngấm rất lâu. Dù là ướp tươi, mà uống rất bền, qua 5-6 nước trà mới dịu lại.
Hai mẻ trà là đôi ba chục bông, số vốn này cũng kha khá đấy chứ. Thế là tôi uống, uống ở nhà, ở ban công, uống nơi làm việc, uống ké quán cà phê người ta, uống bên vệ đường, uống một mình, uống cùng các bạn trà đêm trăng mười bốn… Cảm xúc không giống nhau, tuy nhiên đều vui vì phát hiện nhiều sự khác biệt nho nhỏ thú vị. Có thể không phải bông sen trà hoàn hảo nhất nhưng cảm xúc đong đầy nhất là bông đầu tiên tôi vào chùa buổi chiều mát chia sẻ cùng người bạn trà của tôi. Mở lá sen ra là màu hồng phấn nhẹ, chúng tôi cầm lên hít thật sâu, thơm quá, dễ chịu quá tới nỗi không dám tách trà khỏi bông. Luyến tiếc một hồi cũng phải gác lại, tôi nhìn bạn tôi pha, chăm chú, nhìn trà lẫn chút gạo sen lên xuống theo dòng nước, hương sen bắt đầu tỏa ra quẩn quanh mắt tôi, tóc tôi. Sau mươi giây trà rót ra.
Nước đầu hương nhẹ, vị nhẹ, chút chát nhẹ đặc trưng trà xanh.
Nước hai hương dày hơn phảng phất như hương quả na, vị sâu hơn, có sự hài hòa cao độ giữa hương và vị.
Nước ba hương thơm không kém hơn nhưng đi từ từ vào trong chậm rãi hơn, vị trà vẫn đậm đà.
Nước tư hương bắt đầu ngả xuống, vị bắt đầu ngọt dần.
Nước năm hương tiếp tục ngả xuống, vị gây sự ngạc nhiên, nó ngọt hơn trước chứ không hề nhạt đi chút nào. Hậu vị ngọt lạ, rất mượt và dễ chịu.
Nước sáu hương chỉ còn loảng thoảng đâu đó, vị ngọt nhẹ dần.
Sự thư thái lan tỏa. Chúng tôi nhìn nhau cười, cảm thấy hân hoan vì mỗi người trong chúng tôi vừa mới tìm thấy người bạn quen mà lạ, lạ mà quen này.
Và trong khoảnh khắc nào đó, tôi đã thấy hồ sen của riêng mình.
Mùa hè thì lúc nào chả mưa nhiều hơn, cái đó ai chả rõ, thế nhưng mưa nhiều tới mức sụt lở nghiêm trọng, mưa dồn dập một khu vực như vậy quả là bất thường. Mà cái thời tiết bất thường này xảy ra gần đây có tính đều đặn thường xuyên hơn do sự biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng. Cây chè vốn là loại cây sinh trưởng trong môi trường sinh thái đa loài (biodiversity) nên nó chịu ảnh hưởng trực tiếp mạnh mẽ từ hệ sinh vật xung quanh. Nếu hệ sinh thái các sinh vật nói chung, rừng cây nói riêng phát triển không đồng đều, nhẹ thì chất lượng sụt giảm, nặng hơn nữa thì mất mùa, có thể cây chè sẽ chết vì không còn khả năng chống đỡ trước sự tàn phá khốc liệt này. Tôi trước hết là người uống trà, rong ruổi trên những cung đường trà khắp nơi, chạm vào lá chè, sao trà để uống. Đã thấy quá trình biến đổi từ lá non trên cành chế biến thành cánh trà khô, đã thấy những mầm trà non vươn lên từ đất mẹ cho tới những cây già cỗi, chết dần chết mòn. Tôi cảm thấy xót xa mỗi khi biết tin năm nay trà bị sao.
Tuổi 20, ở Hà Nội, phố nhỏ ngõ nhỏ, nét xưa cũ trầm mặc lẩn khuất trong chính những ồn ào náo nhiệt cuốn hút tôi một cách lạ lùng. Những buổi dạo chơi phố phường, ngồi hàng giờ nhâm nhi chầm chậm từng cốc trà nóng nơi góc phố nhỏ, rộng mở dưới tán cây cổ thụ, ngắm dòng người qua lại – những buổi một mình, cùng bạn bè thân chia sẻ ấm trà ở những quán trà cũ lặng lẽ yên bình – từng chén trà kết nối tôi xúc chạm với cảnh vật, con người xung quanh một cách ý nhị hơn.
Tea With Ngoc 